EKSPERTYZA TECHNICZNA

Pierwszy temat to „ekspertyza techniczna”. Czytając ekspertyzy techniczne, za każdym razem spotykam ten sam problem – z ekspertyzy nie da się skorzystać. Albo jest niekompletna, albo ktoś się pomylił, albo zrobił tylko fragment bo nie było komu zrobić badań. Generalnie, ekspertyzy są pisane dla formalności i rzadko przedstawiają jakąś wartość merytoryczną.
Ciężko jest napisać jeden uniwersalny przepis na ekspertyzę. Jednak wydaje mi się, że zastosowanie przedstawionej przeze mnie formuły, ułatwi komuś napisanie chociaż spisu treści.
A dobry początek, to już coś!

W swojej podstawowej formie ekspertyza techniczna składa się z następujących części:

• sformułowanie zagadnienia / przedmiotu ekspertyzy
• sformułowanie kryteriów oceny zagadnienia
• badania obiektu
• analiza wyników badań
• wnioski z analizy
• wynik ekspertyzy
• zalecenia

Wnioski, opinie oraz wyniki zawarte w ekspertyzie muszą być weryfikowalne. Należy posługiwać się stwierdzeniami, które w logiczny sposób wynikają z przeprowadzonej analizy.

Bezwartościowe są nieuzasadnione i ogólne stwierdzenia typu:

• Konstrukcja jest niebezpieczna ponieważ jest źle zbudowana/zaprojektowana.
• Konstrukcja ściany jest zła z powodu jej uszkodzeń.
• Konstrukcja płyty stropowej jest dobra ponieważ rozwartość rys nie przekracza 3,0 mm.
• Wilgoć w garażu podziemnym jest jego naturalnym elementem.
• Obiekt nie nadaje się do użytku ze względu na zły stan techniczny.
• W okresach letnich wentylacja wspomagana jest uchyleniem okna.
• Konstrukcja może nie spełniać norm budowlanych ponieważ w Polsce stosowanie norm jest dobrowolne.

Argumentowanie stwierdzeń, wieloletnią praktyką autora opracowania, również jest niedopuszczalne. Powoduje, że ekspertyza staje się jedynie prywatną opinią, którą trzeba dodatkowo weryfikować, a to wypacza sens ekspertyzy.

Zdarza się tak, że Inwestor nie ma konkretnie sformułowanych pytań i na autorze ekspertyzy ciąży obowiązek uściślenia problemu, ponadto może się okazać, że istotne są inne zagadnienia niż te które Inwestorowi początkowo wydawały się problematyczne. Tu pojawia się pytanie o zakres ekspertyzy. Podstawową sprawa jest, aby Inwestor był w pełni świadomy jaki jest ten zakres. Jeżeli ekspertyza ma dotyczyć bezpieczeństwa konstrukcji rurociągu, to należy jasno określić czy rozpatrywana będzie nośność przewodu rurowego, czy również jego konstrukcji wsporczych.

Częstym przypadkiem jest ekspertyza dotycząca możliwości nadbudowy budynku lub podniesienia jego dachu. Należy pamiętać, że w takiej sytuacji Inwestor nie jest zobowiązany do określenia zakresu ekspertyzy, to autor ekspertyzy musi zdecydować, czy analizie należy poddać tylko ściany ostatniej kondygnacji, czy również fundamenty.

Ekspertyza techniczna jest niczym innym, jak jednoznaczną odpowiedzią na pytania dotyczące parametrów technicznych istniejącego obiektu. Aby udzielić tej odpowiedzi, w pierwszej kolejności muszą zostać postawione konkretne pytania, tzn. należy określić kryteria których spełnianie lub niespełnianie zadecyduje o wyniku ekspertyzy.

Najczęściej takim kryterium jest spełnianie stanów granicznych nośności i użytkowania konstrukcji określonych w odpowiednich normach. Ale nie zawsze to wystarczy. Jeżeli konieczne jest określenie trwałości konstrukcji dochodzą inne zagadnienia, np. określenie prędkości degradacji konstrukcji na skutek korozji jej materiałów. A więc do kryterium nośności i użytkowania dochodzi kryterium trwałości.

Ponieważ ekspertyza z założenia dotyczy obiektów istniejących (podłoże gruntowe też jest obiektem istniejącym) to podstawą wszelkich analiz jest rozpoznanie stanu istniejącego. Do rozpoznania służą odpowiednie badania. Badania mogą być ilościowe i jakościowe. Badania mogą dotyczyć geometrii, materiałów, czynników wpływających na obiekt oraz oddziaływania obiektu na jego otoczenie.

Określenie zakresu i metody badań jest jednym z najtrudniejszych etapów ekspertyzy. Wpływ na decyzję mają zarówno aspekty techniczne jak i ekonomiczne. Należy wyważyć podejmowane środki i cel ekspertyzy.

Bywa, że dobrze jest uświadomić Inwestora o złożoności problemu i zaproponować realizację ekspertyzy etapami. Na każdym etapie uściślać problem i optymalizować koszty związane z badaniami.

Analiza wyników badań to najczęściej analiza obliczeniowa. Posługując się przy tym normami do projektowania, należy pamiętać, że wymagane w nich parametry dotyczą projektowania nowych obiektów. Obiekt użytkowany przez 60 lat może nie spełniać wymagań stawianych dla obiektów nowych, co wcale nie musi oznaczać jego dyskwalifikacji.

Wnioski z analizy to wyjaśnienie w jaki sposób analiza obliczeniowa sprawdza spełnianie założonych kryteriów oceny. Wnioski z analizy są bezpośrednią podstawą do postawienia końcowej oceny, czyli podania wyników ekspertyzy.

Wynik ekspertyzy musi zwierać jednoznaczne stwierdzenia i odpowiedzi dla pytań i problemów zdefiniowanych przy określaniu przedmiotowego zagadnienia.

Najlepiej posługiwać się stwierdzeniami typu:

• Bezpieczeństwo konstrukcji pozostanie na wymaganym poziomie przez okres kolejnych 5 lat jej użytkowania.
• Wydaje się pozytywną ocenę dotyczącą możliwości wykonania nadbudowy.
• Wydaje się niepozytywną ocenę dotyczącą bezpieczeństwa konstrukcji, obiekt nadaje się tylko do rozbiórki.
• Zabezpieczenie antykorozyjne jest niewystarczające i spowoduje awarię obiektu w okresie krótszym niż 10 lat przewidzianych w projekcie.
• Drgania wywołane pracą urządzeń nie spowodowały istniejących uszkodzeń konstrukcji.

Zalecenia to element opracowania którego najczęściej nie da się przewidzieć przed wykonaniem ekspertyzy. Niestety często zalecenia mylone są np. z projektem naprawy obiektu.

Zaleceniem może być np:

• podanie sposobu dalszego użytkowania obiektu
• określenie rodzaju konstrukcji wzmacniającej którą należy zaprojektować
• określenie właściwego rodzaju posadowienia dla projektowanego obiektu
• określenie dodatkowych badań

Na koniec istotna uwaga. Dwa elementy ekspertyzy muszą charakteryzować się specjalną cechą, która odróżnia je od innych inżynierskich opracowań – powinny być łatwo zrozumiałe dla każdego, również osoby bez technicznego wykształcenia. Dotyczy to „sformułowania zagadnienia” oraz „wyniku ekspertyzy”.